Jak wskazuje art. 91 Prawa upadłościowego zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości. Co ważne, istotny przy tym jest moment powstania zobowiązania, a nie okres jego wymagalności.

Niewypłacalni dłużnicy, często przed otwarciem postępowania w przedmiocie wniosku o ogłoszenie upadłości zapominają o tym, że w ostatnich latach korzystali ze zwolnień podatkowych przyznanych im pod określonym warunkiem.

 

Przykładem takiej regulacji jest zwolnienie podatkowe, wymienione w art. 21 ust.1 p. 131 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. która określa, że wolne od podatku dochodowego są dochody z odpłatnego zbycia nieruchomości i praw majątkowych, jeżeli uzyskane przychody z tego tytułu przeznaczone zostaną na własne cele mieszkaniowe.

Przekładając regulacje prawa podatkowego na grunt postępowania upadłościowego, warto wskazać, że zgodnie z linią orzecznictwa – p. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach z 22 października 2019 r. I SA/Gl 941/19 oraz uzasadnienie wyroku NSA z dnia 5 października 2022 w sprawie o sygn. II FSK 380/20 – wobec braku korekty deklaracji podatkowej i określenia przez podatnika wysokości zobowiązania podatkowego przed dniem ogłoszenia upadłości organ podatkowy określa tę wysokość niezależnie od postępowania upadłościowego.

 

W przypadku należności publicznoprawnych, tu – podatku dochodowego od osób fizycznych zobowiązanie podatkowe powstaje w trybie art. 21 § 1 pkt 1 Ordynacji podatkowej, a więc z dniem zaistnienia zdarzenia. W odniesieniu do tego podatku, to podatnik sam oblicza jego wysokość i podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, o czym mówi art. 21 § 2 w pow. z art. 21 § 3 ww. ustawy, chyba że w postępowaniu podatkowym organ stwierdzi, że wysokość zobowiązania jest inna niż wykazana w deklaracji.

Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych określa, że w przypadku niewypełnienia warunków określonych w art. 21 ust. 1 pkt 131 podatnik jest obowiązany do złożenia korekty zeznania.

W praktyce po lub w trakcie oddłużenia konsumenta często okazuje się, że organ podatkowy określa wysokość zobowiązania podatkowego w związku z niewypełnieniem warunku przez podatnika. Z punktu widzenia konsumenta oczywistym jest, że nie przeznaczy on żadnych sum w najbliższej przyszłości zarówno w trakcie upadłości, jak i po oddłużeniu na cele mieszkaniowe wymienione w ustawie podatkowej. Z drugiej strony jednak organy skarbowe prowadzą postępowania podatkowe i wydają decyzje często po zakończeniu postępowania upadłościowego.

Korekta zeznania podatkowego, w moje opinii, złożona przed ogłoszeniem upadłości jest konieczna, jeśli dłużnik, obiektywnie niewypłacalny, zamierza uniknąć problemu z przyszłym zobowiązaniem dochodzonym przez organ podatkowy.