Przedawnienie długu

Zgodnie z obowiązującym w naszym kraju systemem prawnym, prawie wszystkie zobowiązania pieniężne podlegają przedawnieniu. Jednakże mało osób potrafi powiedzieć, co tak naprawdę oznacza sformułowanie „przedawnienie” długu i jakie niesie ze sobą konsekwencje zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela. Natomiast w praktyce instytucja przedawnienia może mieć ogromny wpływ na sytuację majątkową obu stron, ze względu na brak konieczności spłacenia posiadanego zadłużenia przez dłużnika.

CEL PRZEDAWNIENIA ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH 

Podstawowym celem przedawnienia jest stabilizacja porządku prawnego. Funkcja instytucji przedawnienia, przewidziana w kodeksie cywilnym, sprowadza się więc do usunięcia stanu niepewności prawnej w sytuacji, gdy wierzyciel przez bardzo długi czas nie wykonuje swoich praw podmiotowych – nie podejmuje działań w celu uzyskania zaspokojenia przysługujących mu od dłużnika roszczeń.

Istotny argument stanowią tu także trudności dowodowe, gdyż po upływie zbyt długiego okresu jest trudno nie tylko wykazać roszczenie, ale przede wszystkim – jego ewentualne wygaśnięcie. Ponadto nie tylko zobowiązany ma interes w tym, aby stan niepewności co do możliwości dochodzenia przez uprawnionego obowiązku świadczenia był ograniczony adekwatnym terminem. Interes ten mają także osoby trzecie kształtujące swoje stosunki prawne w oparciu o długotrwały stan faktyczny. Skrócenie ogólnego terminu przedawniania będzie zatem służyć także stabilności i pewności stosunków społecznych, co jest podstawowym celem instytucji przedawnienia.

NA CZYM POLEGA PRZEDAWNIENIE DŁUGU? 

Przedawnienie długu polega na tym, iż z chwilą jego wystąpienia, dłużnik może odmówić zapłaty długu zgodnie z prawem. Oznacza to, iż wierzyciel w rzeczywistości zostaje pozbawiony możliwości przymusowego dochodzenia wierzytelności zarówno na drodze sądowej, jak również egzekucyjnej. Jednakże należy tutaj wyraźnie podkreślić, iż przedawnienie długu nie powoduje jego umorzenia. Dług, pomimo jego przedawnienia przez cały czas istnieje, tyle że wierzyciel nie może przymusić dłużnika do jego zapłaty. Zapłata takiego zobowiązania przez dłużnika stanowi w takim przypadku wyłącznie wyraz jego dobrej woli.

Należy także zwrócić szczególną uwagę, iż w obecnym stanie prawnym uwzględnienie zarzutu przedawnienia długu z urzędu następuje wyłącznie w sprawach przeciwko konsumentom. W pozostałym zakresie dopiero podniesienie przez dłużnika zarzutu przedawnienia będzie skutkować oddaleniem powództwa przez Sąd lub umorzeniem postępowania przez Komornika. Natomiast brak takiego zarzutu ze strony dłużnika spowoduje, iż pomimo przedawnienia zobowiązania, wierzyciel będzie mógł dochodzić jego zaspokojenia na drodze sądowej, a następnie egzekucyjnej.

KIEDY PRZEDAWNIAJĄ SIĘ DŁUGI?

Co do zasady, roszczenia przedawniają się po upływie sześciu lat, chyba że są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, wówczas okres przedawnienia wynosi trzy lata. Roszczenia okresowe (np. z tytułu czynszu najmu) również przedawniają się po trzech latach. Ponadto, istnieje szereg licznych wyjątków od powyższych reguł, jednakże istotne jest to, iż ustawowe terminy przedawnienia nie mogą być zmieniane przez strony np. w drodze umowy.

Bieg przedawnienia zaczyna się w dniu, w którym dług stał się wymagalny, tzn. dzień po ustalonym terminie zapłaty. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, wówczas rozpoczyna się on, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Podczas liczenia okresu przedawnienia konieczne jest ustalenie terminu końcowego przedawnienia tzn. od kiedy roszczenie staje się przedawnione. Zgodnie z obowiązującymi przepisami koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

JAK MOŻNA PRZERWAĆ PRZEDAWNIENIE DŁUGU?

Dłużnicy często zapominają, iż istnieje możliwość przerwania przedawnienia zobowiązania. W takim przypadku rozpoczyna ono swój bieg od nowa i dopiero po ponownym upływie okresu przedawniania będzie możliwość podniesienia takiego zarzutu.

Co powoduje przerwanie przedawnienia:

• każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia np. poprzez pozwanie dłużnika, ponowne wszczęcie egzekucji itp.;
• uznanie roszczenia przez dłużnika np. poprzez podpisanie ugody;
• wszczęcie mediacji.

Podjęcie przez wierzyciela powyższych działań pozwoli mu na uniknięcie wystąpienia skutku przedawnienia zobowiązania. W związku z tym, dłużnik, w momencie otrzymania pozwu lub przed podpisaniem jakiejkolwiek ugody bądź porozumienia z wierzycielem powinien sprawdzić, czy istniejące zobowiązanie nie jest już przedawnione. Ewentualnie w takim przypadku należałoby skontaktować się z prawnikiem, który rozwieje wszelkie wątpliwości w tym zakresie.

Jak można przerwać przedawnienie długu?

Dłużnicy często zapominają, iż istnieje możliwość przerwania przedawnienia zobowiązania. W takim przypadku rozpoczyna ono swój bieg od nowa i dopiero po ponownym upływie okresu przedawniania będzie możliwość podniesienia takiego zarzutu.

Co powoduje przerwanie przedawnienia:

• każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, podjęta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia np. poprzez pozwanie dłużnika, ponowne wszczęcie egzekucji itp.;
• uznanie roszczenia przez dłużnika np. poprzez podpisanie ugody;
• wszczęcie mediacji.

Podjęcie przez wierzyciela powyższych działań pozwoli mu na uniknięcie wystąpienia skutku przedawnienia zobowiązania. W związku z tym, dłużnik, w momencie otrzymania pozwu lub przed podpisaniem jakiejkolwiek ugody bądź porozumienia z wierzycielem powinien sprawdzić, czy istniejące zobowiązanie nie jest już przedawnione. Ewentualnie w takim przypadku należałoby skontaktować się z prawnikiem, który rozwieje wszelkie wątpliwości w tym zakresie.